İş Ekipmanlarında İş Sağlığı ve Güvenliği
İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğine göre işin yapımında kullanılan her türlü makine, alet, tesis ve tesisat iş ekipmanı olarak tanımlanmaktadır. Yürütülen faaliyetlerin çok çeşitli olması nedeniyle inşaat sektöründe birçok farklı türde iş ekipmanı kullanılmaktadır. Sektörde en yaygın kullanılan ekipmanları kullanım koşulları bakımından üç ana başlıkta gruplandırabiliriz.
a) Kendinden hareketli veya bir başka araç vasıtasıyla hareket edebilen iş ekipmanları ,
b) Yüklerin kaldırılmasında kullanılan iş ekipmanları,
c) Yüksekte yapılan geçici işlerde kullanılan iş ekipmanları.
Yapı iskeleleri, vinçler ve forklift, transpalet gibi istif makineleri sektörde yaygın olarak kullanılan iş ekipmanlarındandır. İş kazalarının gerçekleşme nedenleri incelendiğinde büyük çoğunluğunun standartlara ve işe uygun olmayan ekipman kullanımı, yetkin olmayan kişiler tarafından ekipmanın kullanımı ve diğer güvensiz davranışlar nedeniyle meydana geldiği görülmektedir.
İşyerinde kullanılacak iş ekipmanının yapılacak işe uygun olması ve bu ekipmanın çalışanlara sağlık ve güvenlik yönünden zarar vermemesi için gerekli tüm tedbirleri almak, işverenin yükümlülüğüdür. İşveren, iş ekipmanını seçerken işyerindeki özel çalışma şartlarını, sağlık ve güvenlikle ilgili tehlikeleri göz önünde bulundurarak, bu ekipmanın kullanımının ek bir tehlike oluşturmamasına dikkat etmelidir. İş ekipmanının, çalışanların sağlık ve güvenliği yönünden tamamen tehlikesiz olması sağlanamıyorsa, kabul edilebilir risk seviyesine indirecek uygun önlemler işveren tarafından alınmalıdır.
İş ekipmanının sadece başlangıçta standartlara ve işe uygun olması tek başına yeterli olmayıp işveren tarafından iş ekipmanının, kullanımı süresince uygun şekilde bakımı yaptırılarak İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğinde belirtilen hususlara uygun olması sağlanmalıdır. Kullanılan iş ekipmanının periyodik kontrolünün ilgili mevzuat hükümleri doğrultusunda yapılması gerekmektedir. Periyodik kontrol; iş ekipmanlarının, İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğinde öngörülen aralıklarda ve belirtilen yöntemlere uygun olarak, yetkili kişilerce yapılan muayene, deney ve test faaliyetlerini ifade etmektedir. Periyodik kontrolleri yapmaya yetkili kişiler, Yönetmelikte belirtilen istisnai haller dışında ilgili branşlardan mühendis, teknik öğretmen, tekniker ve yüksek teknikerlerdir.
Çalışanlara, kullandıkları iş ekipmanına ve bu iş ekipmanın kullanımına ilişkin yeterli bilgi ve uygun olması halinde yazılı talimat verilmelidir. Bu talimat, imalatçı tarafından iş ekipmanıyla birlikte verilen kullanım kılavuzu dikkate alınarak hazırlanmalı ve iş ekipmanıyla beraber bulundurulmalıdır. Bununla birlikte işverence iş ekipmanını kullanmakla görevli çalışanlara, bunların kullanımından kaynaklanabilecek riskler ve bunlardan kaçınma yollarına ilişkin eğitim almaları sağlanır.